Cuba heeft de flair van de Caraïben, maar is aan de andere kant heel anders dan de andere Caribische landen en eilanden, omdat het gekozen heeft voor een ander samenlevingsmodel. Hierdoor kunnen reizigers in Cuba oude mannen zien die prachtige muziek maken, zoals in Ry Cooders film “Buena Vista Social Club”, oldtimers op straat, die nergens anders meer rijden en kunnen ze genieten van het relaxte leven op de Caraïben.

Feiten en cijfers

Vanuit Amsterdam gaan er directe, duurdere vluchten naar Cuba of goedkopere, langere vluchten met een tussenstop. Vluchten vanuit België hebben over het algemeen een tussenstop en duren zo’n 12 tot 14 uur. Vluchten met een tussenstop, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten, zijn goedkoper, maar de vliegtijd is enkele uren langer. Reizigers die een tussenlanding maken in Amerika moeten niet vergeten een ESTA voor Amerika aan te vragen. Zonder ESTA is het niet mogelijk om in te checken voor een vlucht naar Amerika.

Kaart

Cuba is het grootste eiland in de Caraïben. Naast het hoofdeiland Cuba behoren ook het kleinere eiland Isla de la Juventud en meer dan 1.000 kleine eilanden tot Cuba. Cuba is ingedeeld in 15 provincies en een bijzondere administratieve regio (Municipio especial) Isla de la Juventud. Ook al is de afstand tussen Cuba en de Verenigde Staten (Key West) slechts 160 kilometer, toch mogen Amerikanen alleen onder speciale omstandigheden naar Cuba reizen.

De grootste steden van Cuba zijn naast de hoofdstad Havana met ongeveer 2 miljoen inwoners Santiago de Cuba, Camagüey en Holguín.

Geschiedenis

Voor de komst van Christoffel Columbus leefden er drie verschillende indianenvolken in Cuba, waarvan de Arawak de grootste groep vormden. Binnen een eeuw waren de oorspronkelijke bewoners vrijwel uitgestorven, vooral door Europese ziekten, waartegen zij geen weerstand hadden. Voor de zeer arbeidsintensieve suikerrietteelt werden in de 17e en 18e eeuw tienduizenden slaven geïmporteerd, voornamelijk uit West-Afrika.

Onafhankelijkheid van Spanje
In de jaren 20 van de 19e eeuw bleef Cuba trouw aan Spanje, terwijl de andere Spaanse koloniën in Latijns-Amerika in opstand kwamen en zich onafhankelijk verklaarden. Vanaf 1868 ontstonden echter ook in Cuba herhaaldelijk opstanden tegen de Spaanse overheersing, maar deze werden steeds onderdrukt of hooguit met een beetje meer autonomie ten opzichte van het Spaanse moederland beloond. Een van de rebellenleiders was José Marti, die daarmee een nationale held van Cuba werd en wiens naam men op Cuba en in andere delen van Latijns-Amerika steeds weer tegenkomt. Pas toen de Verenigde Staten zich in de opstand mengden en in 1898 in een publieke oorlog tegen de Spanjaarden streden, werd Cuba onafhankelijk.

Hierdoor kreeg de VS veel invloed op Cuba. Door de deelname van de VS aan de gevechten tegen de Spanjaarden kregen de Amerikanen in de daaropvolgende vredesverdragen onder andere het recht om een grote marinebasis op Cuba (Guantanamo Bay) te bouwen en deze quasi als Amerikaans grondgebied te gebruiken.

Militaire staatsgreep en dictatuur vanaf 1933
In september 1933 werd de Cubaanse regering door de zogenaamde sergeantenopstand onder leiding van sergeant Fulgencio Batista omvergeworpen. Batista domineerde in de 25 jaar daarna de Cubaanse politiek, eerst door middel van een reeks marionetten als president en daarna zelf als dictator. Batista voerde in deze periode een militair en repressief beleid, dat onder andere de politieke rechten van de bevolking sterk beperkte. Het verschil tussen arme en rijke Cubanen werd in deze tijd steeds groter. Ongeveer een derde van de Cubanen leefde in deze periode onder de armoedegrens, terwijl het land in zijn geheel welvarend was.

Revolutie en socialistische staat
Na hevige gevechten in 1958 en 1959 werd dictator Batista omvergeworpen door de Cubaanse revolutionairen onder leiding van Fidel en Raúl Castro, Ernesto “Che” Guevara en anderen en werd een socialistische staat opgericht. De daaruit voortkomende onteigening van Amerikaanse bedrijven en Amerikaanse burgers leidde tot een permanent embargo door de VS en andere westerse staten. Cuba moest andere samenwerkingspartners vinden voor de import en export en bewapening en ging samenwerken met socialistische staten, met name met de voormalige Sovjet-Unie.

Vanwege de strategische ligging van Cuba escaleerde in 1962 het conflict tussen de VS en de USSR over de stationering van middellangeafstandsraketten op Cuba in de zogenaamde Cubacrisis. Ook nu nog lijdt Cuba onder de economische sancties en is het als een van de weinige landen geen lid van samenwerkingsverbanden tussen staten, zoals de Wereldhandelsorganisatie.

In meerdere golven van vluchtelingen verlieten duizenden Cubanen hun land, waarvan de meesten zich in Florida vestigden, voornamelijk in Miami (een wijk in het centrum van Miami wordt nu Little Havana genoemd).

Met de val van de Berlijnse muur en het einde van het communistische regime in Oost-Europa viel de belangrijkste handelspartner en geldschieter van Cuba weg en in het begin van de jaren negentig kwam Cuba in een ernstige economische crisis terecht. Waar Cuba voorheen nog bijna de gehele suikeroogst aan de socialistische staten van Oost-Europa leverde en met de opbrengst daarvan tweederde van het voedsel, bijna alle brandstof en 80 procent van de machines en reserveonderdelen had gekocht, was opeens 85 procent van de buitenlandse handel niet meer voorhanden. De Cubaanse industrie en transport kwamen tot stilstand door het gebrek aan brandstof en een strenge voedselrantsoenering leidde voor het eerst in vele jaren tot ondervoeding op het eiland. De regering besloot als compensatie voor de weggevallen export de toeristische sector uit te breiden. De economie werd meer gedecentraliseerd en werkzaamheden in de particuliere sector werden in een aantal economische branches toegestaan. Joint ventures in de toeristische sector, samenwerkingen met nieuwe landen (onder andere Spanje, Italië, Canada, Brazilië, de Volksrepubliek China en Venezuela), de ontwikkeling van de olieproductie en het winnen van aanzienlijke nikkelvoorraden droegen bij aan de stabilisering van de Cubaanse economie.

Klimaat

Cuba heeft een tropisch zeeklimaat met een droger seizoen van november tot april en een regenachtig seizoen van mei tot oktober.

Onze herfst en winter worden daarom als beste reistijd voor Cuba beschouwd, omdat het dan niet te warm is en het bovendien minder regent. De hitte van het tropisch klimaat wordt gematigd door een constante noordoostelijke wind, waardoor een reis tijdens onze zomermaanden, wanneer er in Cuba meer regen valt, ook mogelijk is. Een voordeel van een reis naar Cuba in onze zomermaanden is dat de prijzen er dan over het algemeen lager zijn.

De temperatuur van het zeewater is zeer aangenaam door een constante toevoer van warme, equatoriale stromen. De temperaturen bedragen ongeveer 25 °C. Reizigers kunnen zich dus verheugen op een warm bad aan de stranden van Cuba.

Bevolking en cultuur

Volgens de volkstelling van 2019 telt Cuba ongeveer 11,2 miljoen inwoners. Daarvan wonen meer dan twee miljoen mensen in de hoofdstad Havana en omstreken. Cuba heeft voor Latijns-Amerikaanse begrippen een hoge levensverwachting van 78,66 jaar, die zelfs iets hoger ligt dan de levensverwachting in de VS (78,54 jaar). Door de stijging van de levensverwachting en de het terugdringen van de kindersterfte bij de geboorte tot 5,5 gevallen per 1.000 geboorten (ter vergelijking: Nederland: 4,2 gevallen, VS: 6,5 gevallen per 1.000 geboorten), steeg de bevolking van Cuba tot 2016 constant. Sinds 2016 is de bevolking gelijk gebleven of zelfs licht gedaald.

De bevolking van Cuba is multi-etnisch, wat te verklaren is door de ingewikkelde koloniale oorsprong en de slaveneconomie. Huwelijken tussen etnische groeperingen zijn wijdverbreid en daarom is er zowel een grote verscheidenheid aan etnische groeperingen als ook een zekere discrepantie in de tellingen van de volkssamenstelling van het land: Terwijl het Instituut voor Cubaanse en Cubaans-Amerikaanse studies aan de Universiteit van Miami vaststelde dat 62% van de Cubanen zwart is, bleek uit de Cubaanse volkstelling van 2002 dat 65,05% van de bevolking blank is. Sociaal wenselijke antwoorden en een politiek gemotiveerde formulering spelen wellicht een rol in de verschillende resultaten. Het valt echter niet te betwisten dat de bevolking van Cuba veel verschillende etniciteiten kent.

Cuba is officieel een seculiere staat. Voor de grondwetswijziging van 1992 classificeerde Cuba zich als atheïstische staat. Met de nieuwe grondwet nam de vrijheid van godsdienst toe. De belangrijkste religies op Cuba zijn het Katholieke Christendom en de Santería, een religie die gebaseerd is op de traditionele religie van de West-Afrikaanse Yoruba, die sterk vermengd is met christelijke elementen.

Op Cuba wordt Spaans gesproken. Minderheidstalen, zoals de indiaanse talen, die in andere Latijns-Amerikaanse landen voorkomen, bestaan op Cuba vrijwel niet. Ondanks de vele toeristen zijn op Cuba nauwelijks Engelse benamingen in musea en elders te vinden. Door de lange, sluimerende conflicten tussen Cuba en de VS was Engels een taal die niet gemakkelijk werd onderwezen of geleerd in het land. Hoewel steeds meer jongeren nu privé Engels leren en er zelfs op scholen Engels onderwezen wordt, is de verspreiding van de taal nog steeds beperkt. De meeste docenten zijn te slecht opgeleid en het aanbod is zeker niet voldoende. Reizigers die een pakketreis met een all-inclusive hotel of een volledig georganiseerde reis met een Nederlands- of Engelssprekende gids boeken, hebben geen Spaans nodig, maar zullen afgezien van het hotelpersoneel ook nauwelijks contact met de lokale bevolking hebben, wat erg jammer is. Reizigers die naar Cuba willen gaan kunnen daarom het beste vooraf een beetje Spaans leren!

Geld

Tussen 1994 en 2021 had Cuba twee munteenheden die naast elkaar gebruikt werden. De lokale bevolking maakte aanvankelijk alleen gebruik van de Cubaanse Peso (CUP) en voor toeristen was er een speciale toeristenmunt; de convertible peso (CUC). Door de jaren heen werd ook de CUC steeds meer gebruikt door inwoners van Cuba zelf, met name voor luxeproducten. Op 1 januari 2021 werd de CUC uit roulatie genomen en sindsdien kan in Cuba alleen met de CUP betaald worden.

Het is belangrijk om te weten dat bankpassen in Cuba niet geaccepteerd worden. Het heeft geen enkele zin bankpassen mee te nemen naar Cuba. De makkelijkste manier om geld op te nemen is met een creditcard. Zolang uw bank geen Amerikaanse kredietinstelling is en geen Amerikaans moederbedrijf heeft zouden zowel VISA als Mastercard moeten werken. Mastercard raadt kaarthouders wel aan om bij hun eigen bank of creditcardmaatschappij te controleren of de creditcard in het buitenland gebruikt kan worden en deze indien nodig voor gebruik in het buitenland te activeren.

Contant geld is het meest gebruikte betalingsmiddel. Behalve in grote hotels kan men er niet van uitgaan overal zonder contant geld te kunnen betalen.

Visum

Nederlanders en Belgen moeten voor vertrek naar Cuba een visum aangevraagd en ingevuld hebben. Het visum Cuba kan voor één reis gebruikt worden (single-entry) en is 90 dagen geldig. Na aankomst is het mogelijk deze geldigheid te verlengen met nogmaals 90 dagen.

Reizigers die aan deze voorwaarden voldoen, kunnen hun visum (visumkaart) online aanvragen. Het visum voor Cuba is een papieren kaart die per post wordt verstuurd en met de hand ingevuld moet worden. U ontvangt het visum binnen een week na het invullen en voldoen van de kosten per post.

Het visum Cuba - ook visumkaart of groene visum genoemd - is geen digitaal document, maar een document op papier dat uit slechts een pagina bestaat. Reizigers die niet met het vliegtuig vanuit Europa naar Cuba reizen, maar met een cruiseschip of met het vliegtuig vanuit de VS (dus met een tussenstop in Amerika), hebben een ander visum nodig: een roze visum, waarvoor een toeslag van € 58,00 per persoon berekend wordt.
Direct een visum Cuba aanvragen

Veiligheid en gezondheid

Veiligheidsrisicoʼs
Cuba is in principe een veilig land, maar zelfs in Cuba kunnen toeristen het slachtoffer worden van diefstal, het toebrengen van lichamelijk letsel of geweldsmisdrijven. Vrouwen die alleen reizen kunnen in uitzonderlijke gevallen het slachtoffer worden van seksuele misdrijven. Het is belangrijk zich ervan bewust te zijn dat Cuba een socialistisch land met maar één partij is en dat vrijheid van meningsuiting en persvrijheid daarom niet gegarandeerd zijn. Door de planeconomie kunnen er tekorten bij dagelijkse benodigdheden ontstaan. Vermijd politieke discussies, met name over kwesties in verband met de recente geschiedenis en de betrekkingen tussen Cuba en de Verenigde Staten.

Buitenlandse reizigers moeten zich te allen tijde kunnen legitimeren. Een kopie van het paspoort is hierbij over het algemeen voldoende. Bewaar geld, legitimatiebewijzen, vliegtickets, rijbewijs, een lijst met adressen en andere belangrijke documenten op een veilige plaats en maak er kopieën van.

Gezondheid en inentingen
Bij aankomst moeten reizigers kunnen aantonen, over een geldige particuliere (buitenlandse) zorgverzekering te beschikken. Het best kan een bevestiging van de verzekering in het Spaans op reis meegenomen worden.

Er gelden geen verplichte vaccinaties vor reizigers die vanuit Europa naar Cuba reizen. Een inenting tegen hepatitis A wordt voor alle reizigers aangeraden, een vaccinatie tegen hepatitis B, tyfus en hondsdolheid (rabiës) voor reizigers die voor een langere periode blijven of een verhoogd gezondheidsrisico hebben.

In Cuba komt geen malaria voor, maar wel het Zikavirus, knokkelkoorts (dengue), diarree, cholera, ciguatera (een visvergiftiging, die vooral tussen april en september optreedt na het eten van vissen die giftige algen gegeten hebben) en hondsdolheid (voornamelijk overgedragen door honden, katten en vleermuizen). Vanwege het risico op besmetting met het Zikavirus en knokkelkoorts wordt het gebruik van insectenwerende middelen zoals DEET of Icaridine voor Cuba aangeraden, vooral overdag.

Bespreek met uw huisarts of vaccinatiespecialist welke vaccinaties in uw persoonlijke situatie worden aanbevolen.